Gluten je protein koji se nalazi u žitaricama poput pšenica, ječam i raž. Kod celijakije, konzumiranje glutena izaziva autoimunu reakciju koja uzrokuje oštećenje ćelija tankog creva. To može uzrokovati dijareju, umor, gubitak težine, nadimanje, anemiju i druge probleme i dovesti do ozbiljnih komplikacija.
Intolerancija na gluten je češća, nema oštećenja ćelija ili upale. Jedan od znakova da neko ima intoleranciju na gluten ili celijakiju je prisustvo jednog ili više gastrointestinalnih simptoma kao što su dijareja, nadimanje ili žgaravica koji se smanjuju ili nestaju ako se gluten ukloni iz prehrane i vraćaju ako osoba nastavi da jede hranu s glutenom.
Zavisi od nivoa intolerancije, neki ljudi se dobro osećaju ako prepolove unos glutena, dok će drugi morati da smanje unos gluten mnogo više. To je razlika od celijakije, kod koje se mora potpuno isključiti gluten iz ishrane.
Dijagnoza celijakije počinje testom krvi kako bi se utvrdilo da li telo stvara antitela. Ako je test krvi pozitivan, radi se endoskopija i biopsija kako bi se proverilo oštećenje tankog creva.
Osobe koje treba da se testiraju na celijakiju ne treba da budu na dijeti bez gluten jer može dati lažno negativni rezultat.
Za pacijente kojima je dijagnostifikovana celijakija, eliminacija gluten iz ishrane drži ih pod kontrolom a bez dijagnoze celijakije, nema razloga za eliminaciju glutena. Nema dokaza da je ishrana bez glutena sama po sebi zdravija.
| CELIJAKIJA | INTOLERANCIJA NA GLUTEN |
| autoimuni poremećaj kada unos gluten pokreće imuni odgovor koji napada tanko crevo i uzrokuje oštećenje crevne sluznice | uzrok nije potpuno jasan nije autoimuni proces ili alergija |
| dijagnostikuje se analizama iz krvi ili biopsijom sluznice tankog creva radi otkrivanja AT proizvedenih autoimunim procesom | dijagnostikuje se isključivanjem celijakije ili alergije na pšenicu testom AT |
| prevalencija: 1% populacije | prevalencija: 6% populacije |
| prevalencija se povećava kod oba jer je veći i skrining | |
| 38% populacije nosi gen za celijakiju ali samo mali procenat oboli | nema genetske komponente |
| skorašnja istraživanja su pokazala da osobe koje nose ovaj gen pri većem izlaganju virusima mogu oboleti od celijakije | |
| gastrointestinalni simptomi uključuju: nadimanje mučnina poteškoće sa pražnjenjem creva dijara zatvor bolove u trbuhu simptomi van GI trakta: anemija umor glavobolja ekcem, osip karies bol u zglobovima, manjak D vit i B12 vit psihički poremećaji slaba koncentracija promene raspoloženja | simptomi su ograničeni na GI trakt uključuju: nadimanje, poremećena peristaltika, dijarea zatvor mučnina abdominalni bol |
| jedna mrvica glutena će izazvati simptome simptomi mogu trajati satima ili danima autoimuni markeri će ostati povišeni u krvi nedeljama | širok raspon tolerancije na gluten, različito kod svakog pacijenta, zavisno od učestalosti i konzumacije gluten intenzitet i trajanje simptoma varira |
| lečenje: potpuno i doživotno izbegavanje glutena | lečenje: pokazalo se da smanjenje glutena i ugljenohidrata u ishrani smanjuje simptome |
